مقدمه:

نوروز کهن سال ترین آیین ملی در جهان است که جاودان مانده و یکی از عوامل تداوم فرهنگ ایرانیان( آرین های جنوبی ) می باشد. آیین های برگزاری این جشن در حال حاضر با سه هزار سال پیش، تفاوت چشمگیر نکرده است و به همین دلیل عامل وحدت فرهنگی ساکنان ایران زمین به شمار می رود که آن را در هر گوشه از جهان که می باشند، یکسان برگزار می کنند و بزرگ می دارند و به همین جهت است که اندیشمندان "نوروز" را مظهر پایدار هویت و ناسیونالیسم ایرانی خوانده اند که مورخان در قوه متحرکش تردید ندارند؛ زیرا که در طول تاریخ نیروی عظیم و کارآیی های فراوان آن را درک کرده اند.

پیدایش عید نوروز:

نوروز، هدف های آن و وقایعی که در طول قرون در این روز روی داده است در خور توجّه فراوان است. در بسیاری از آثار گذشته نگاران، از جمله تاریخ طبری، شاهنامه فردوسی و آثار بیرونی، نوروز را به جمشید، شاه افسانه ای و در پایه ای دیگر به کیومرث نسبت داده شد و آن را به دلیل آغاز بهار، برابر شدن روز و شب و از سر گرفته شدن درخشش خورشید و اعتدال طبیعت، بهترین روز در سال دانسته اند.

به نوشته برخی مورخان بر پایه افسانه ها، سه هزار سال پیش در اوّلین روز فروردین، جمشید از کاخ خود در دریاچه ارومیه (منطقه باستانی حسنلو) بیرون آمد و عمیقاً تحت تاثیر آفتاب درخشان و خرمی و طراوت محیط قرار گرفت و آن روز را نوروز، روز صفا، پاک شدن زمین از بدی ها، و نوروز را روز سپاسگذاری از خداوند بزرگ نامید و خواست که از آن پس، بدون وقفه، هر روز در این روز آیین ویژه ای برگزار شود.

قدمت عید نوروز:

برخی نیز معتقدند که جشن نوروز و مهرگان جشنی بوده است که در ایران قبل از ورود آریایی ها وجود داشته است. و اقوام قبل از آریایی ها که در فلات ایران ساکن بوده اند به آن عمل می کردند. نوروز را ایرانیان گرامی می دارند و آیینی است کهن که گرچه طی هزاران سال دگر گون شده، امّا هرگز از بین نرفته و از سوی اقوام و مذاهب مختلفی که در سرزمین ایران حضور پیدا کرده اند، مهر تایید خورده است.

بیرونی می نویسد (سال نزد فارسیان چهار فصل بود... بر حسب این فصول عیدهایی داشتند که به اهمال در کیسه روز این عیدها جابجا می شد. از جمله این اعیاد یکی روز اوّل فروردین ماه یعنی نوروز بود.) چنین به نظر می رسد که پنج روز نخستین روز "نوروز عامه" یعنی جشن همگانی بود و "نوروز خاصه " یعنی جشن بزرگان و پادشاهان بوده است.

با توجّه به اینکه عباسیان بیش از پنج سده نفوذ سیاسی و دینی خود را در جهان اسلام- با فراز و نشیب بسیار- حفظ کردند، می توان دریافت که بزرگداشت نوروز از سوی خلفای این سلسله تا چه حد در استمرار و گسترش آن تاثیر گذار بوده است.

همچنین خاندان های بزرگ ایرانی چون سامانیان و دیلمیان و... به نگهداری و پاسداری سنن ملی دلبستگی های فراوان داشتند و به هنگام نوروز به روش نیاکان خود مردم را بار عام می دادند و آداب دیرین را معمول می داشتند. شهریاران صفوی هم در اجرای مراسم جشن نوروز کوشش بسیار می کردند و مردم نیز تشریفات عید را به جای می آوردند. برگزاری جشن نوروز در دوره صفویه به ویژه با نگاه به احدایثی که محدثین بزرگ این دوره همچون علامه مجلسی درباره نوروز نقل کرده اند، قابل ارزیابی است. چنین می نماید که در این دوره- همچون زمان حاضر- نوروز صیغه ای کاملا اسلامی یافته بود و تفکیک عناصر باستانی و اسلامی در این آیین با شکوه کاری دشوار می نمود.

موسم آفرینش جهان در نوروز:

بارش باران بهاری، برآمدن شکوفه ها و در آوردن برگ درختان، طولانی شدن روزها و ساعات روشنایی، گذشتگان را بر این اعتقاد راسخ کرده بود که نوروز، زمان پیدایش و آفرینش جهان است.

ششم فروردین، نوروز بزرگ:

روز ششم فروردین ماه نزد ایرانیان، قرب و منزلت ویژه ای داشت و آن را "عید بزرگ" یا "نوروز بزرگ" نام نهاده بودند. و وقایع و حوادث گوناگونی را به آن نسبت داده بودند.

از وقایع نسبت داده شده به این روز می توان به پیدایش ایران زمین در این روز اشاره کرد. در چنین روزی فریدون جهان را میان سه پسرش سلم و تور و ایرج تقسیم کرد. و همچنین آرش کمانگیر در این روز مرز بین توران و ایران را با پرتاب تیری تعیین کرد و جانش را در این راه از دست داد. و در این روز خداوند در پیکر انسان جان دمید. تمامی این روایات به ششمین روز فروردین نسبت داده شده است و از همین رو، این روز را "نوروز بزرگ" نام نهاده بودند.

رویش جوانه ها :

از چند روز مانده به نوروز ایرانیان باستان دانه ها را که عبارت بودند از: گندم، جو، برنج، لوبیا، عدس، ارزن، نخود، کنجد، باقالا، کاجیله، ذرت و ماش به شماره دوازده "شماره ی مقدس برج ها" در ستون هایی از خشت خام بر می آوردند و بالین هر یک را به فال نیک می گرفتند و بر آن بودند که آن دانه در سال نو موجب برکت و باروری خواهد شد.

چرا هفت سین؟

عدد هفت از دیر باز نزد ایرانیان و در بیشتر ادیان عدد مقدسی بوده است. سابقه و پیشینه سفره هفت سین بسیار کهن است و به دوره ساسانیان باز می گردد. برخی کارشناسان، مبانی هفت سین را چیدن هفت سینی یا هفت قاب بر سر سفره نوروزی می دانند که به آن هفت سینی می گفتند. و بعده ها با حذف (ی) به صورت هفت سین درآمد.

هفت شین تا هفت سین :

یکی از ارکان اصلی نوروز، چیدن سفره هفت سین برای جمع شدن در گرد آن به هنگام تحویل سال است. در بساری از منابع آمده است که "هفت سین" نخست "هفت شین" بوده و بعده ها به "هفت سین" تغییر یافته است.

هفت شین ها:

شمع، شیرینی، شهد (عسل) شمشاد، شربت، شقایق یا شاخه نبات اجزای تشکیل دهنده سفره هفت شین بودند. برخی دیگر به وجود هفت چین در ایران پیش از اسلام اعتقاد دارند. در زمان هخامنشیان در نوروز به روی هفت ظرف چینی در ایران پیش از اسلام اعتقاد دارند. در زمان هخامنشیان در نوروز به روی هفت ظرف چینی غذا می گذاشتند و به آن هفت چین یا هفت چیدنی می گفتند. بعدها در زمان ساسانیان هفت شین رسم متداول مردم ایران شد و شمشاد در کنار بقیه ی شین های نوروزی، به نشانه سبزی و جاودانگی بر سر سفره قرار گرفت. بعد از سقوط ساسانیان وقتی مردم ایران اسلام را پذیرفتند، سعی کردند سنت ها و آیین های باستان خود را حفظ کنند.

در روزگار ساسانیان، قاب های زیبای منقوش و گرانبها از جنس کائولین از چین به ایران وارد می شد، یکی از کالاهای مهم بازرگانی چین به ایران همین ظرف ها بود که بعدها به نام کشوری که از ایران آمده بودند. چینی نام گذاری شد و به گویش دیگر به شکل سینی به صورت معرب "سینی" در ایران رواج یافتند.

اجزای هفت سین امروزی :

قرآن کریم: ایرانیان به هنگام چیدن سفره هفت سین اوّلین و مهمترین موردی را که بر سر سفره قرار می دهند، قرآن کریم است. ایرانیان مسلمان به نشانه توکل و توسل به خداوند متعال در آغاز سال و درخواست بهترین ها از خالق خویش قرآن را در بهترین جای سفره قرار داده و پس از آن اجزای دیگر را می چیدند. سمنو: نماد زایش و باروری گیاهان است و از جوانه های تازه رسیده گندم تهیه می شود. سیب: نشانه باروری، زایش و سلامتی است. سنجد: نماد عشق و دلباختگی است و از مقدمات اصولی تولّد و زایندگی است. سبزه: نماد شادابی و سرسبزی و نشانه زندگی بشر و پیوند او با طبیعت است. سماق، سرکه و سیر: نماد چاشنی و محرک شادی و سلامتی در زندگی به شمار می آید. سکّه: به نیت برکت و درآمد زیاد انتخاب و بر سر سفره هفت سین می نشیند. آئینه: نماد روشنایی است و حتماً باید در بالای سفره قرار گیرد. آب: نشانه برکت و پاکی در زندگی است.

منابع :

خبر گزاری مهر

www.bankvamaskan.ir

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: